Манораҳои фосилавии идоракунии ҳаракати ҳавоӣ (Remote or Digital ATC Towers) имкон медиҳанд, ки назорат ва танзими парвозҳо на аз манораи воқеии фурудгоҳ, балки аз масофа тавассути системаҳои рақамӣ анҷом дода шаванд. Ин технология бо истифода аз камераҳои баландсифат, сенсорҳо, микрофонҳо ва абзорҳои воқеияти афзоишёфта (Augmented Reality) амалӣ мегардад.
Дар чунин ҳолат, танзимгарони ҳаракати ҳавоӣ аз маркази идоракунии фосилавӣ, ки метавонад дар шаҳри дигар ё ҳатто кишваре дигар ҷойгир бошад, тавассути экранҳо ва шабакаи интиқоли маълумот фурудгоҳро назорат мекунанд. Ин усул ба баланд гардидани самаранокӣ, коҳиши хароҷот ва афзоиши сатҳи бехатарӣ мусоидат менамояд.
Манораҳои фосилавӣ метавонанд на танҳо як фурудгоҳ, балки чандин фурудгоҳро аз як маркази муштарак идора кунанд, ки ин имкони васеъро барои рушди аэронавигатсия фароҳам меорад.
Принсипи фаъолият чунин аст:
Инфрасохтори рақамӣ: Дар ҳудуди фурудгоҳ камераҳо, микрофонҳо ва сенсорҳои муосир насб гардидаанд, ки тасвири аниқи визуалӣ ва иттилооти садоиро дар вақти воқеӣ ирсол мекунанд.
Маркази идоракунии марказонидашуда: Маълумотҳои ҷамъоваришуда ба маркази фосилавии идоракунӣ ирсол мешаванд. Дар он ҷо кормандони соҳаи аэронавигатсия фаъолияти худро тавассути экранҳо анҷом дода, вазъи фурудгоҳро пурра назорат мекунанд.
Ин технология аллакай дар чандин кишварҳои пешрафта истифода мешавад ва Тоҷикистон низ метавонад дар оянда ин навовариро барои беҳтарсозии низоми аэронавигатсионӣ татбиқ намояд.
Имконоти техникӣ ва бартариҳои манораи фосилавии идоракунии ҳаракати ҳавоӣ
Намоиши виртуалӣ: Танзимгарони ҳаракати ҳавоӣ аз системаҳои экранҳои муосир истифода мебаранд, ки манзараи панорамии фурудгоҳро дар вақти воқеӣ бо фарогирии 360 дараҷа намоиш медиҳанд. Ин тасвир ба намоие монанд аст, ки онҳо аз манораи анъанавӣ мебинанд. Илова бар ин, маълумоти иловагӣ чун хатсайрҳои парвоз, нишондиҳандаҳои радарӣ ва иттилооти муҳими аэронавигатсионӣ низ намоиш дода мешаванд.
Хусусиятҳои пешрафта: Манораҳои фосилавӣ бо хусусиятҳои муосири техникӣ муҷаҳҳазанд, аз қабили: биниши шабона, қобилияти зум (наздиктар кардан) ва имкони муайян кардани ҳавопаймоҳои бесарнишин, паррандагон ва дигар ашёе, ки метавонанд ба амнияти парвозҳо таъсир расонанд.
Идоракунии чандин фурудгоҳ (Multi-airport control):
Дар баъзе ҳолатҳо, як танзимгари ҳаракати ҳавоӣ метавонад аз як маркази ягона идоракунии парвозҳоро дар якчанд фурудгоҳ ба роҳ монад. Ин равиш самаранокиро афзоиш дода, истифодаи захираҳоро беҳтар мекунад.
Бартариҳои манораи фосилавӣ:
Сарфаи хароҷот: Сохтани манораи рақамии фосилавӣ назар ба бунёди манораи анъанавии физикӣ хеле арзонтар мебошад.
Чандирӣ ва самаранокии бештар: Идоракунии чандин фурудгоҳ аз як марказ имкон медиҳад, ки равандҳо самараноктар сурат гирифта, чандирии кор афзоиш ёбад.
Баланд бардоштани сатҳи бехатарӣ: Технологияҳои пешрафта, аз ҷумла биниши шабона ва детекторҳои ашёи хавфнок, амнияти ҳаракати ҳавоиро хеле баланд мебардоранд.
Идомаи фаъолияти устувор: Манораҳои фосилавӣ метавонанд дар ҳолатҳои нокомии техникии манораи асосии фурудгоҳ ҳамчун роҳи алтернативӣ хидмат кунанд, то бидуни таваққуф идомаи идоракунии парвозҳо таъмин гардад.
Мушкилиҳо (Challenges)
Монеаҳои танзимкунанда:Татбиқи системаҳои рақамии идоракунии фосилавӣ метавонад бо мушкилоти ҷиддии техникӣ ва танзимкунанда рӯ ба рӯ шавад. Ин мушкилиҳо метавонанд раванди татбиқро душвор сохта, боиси ба таъхир афтодани истифодаи пурраи система гарданд.
Арзёбии бехатарӣ: Таъмини сатҳи баланди бехатарӣ ва самаранокии шабакаҳои нав бояд ба дараҷаи манораҳои анъанавӣ баробар ва ҳатто беҳтар бошад. Ин талабот як раванди мураккаб ва бисёрҷабҳаро дар бар мегирад, ки таҳлили амиқ ва арзёбиҳои ҳамаҷонибаро тақозо мекунад.
Омӯзиш ва мутобиқшавӣ: Танзимгарони ҳаракати ҳавоӣ бояд барои истифодаи дурусти технологияҳои муосир ва мутобиқ шудан ба равандҳои нав омӯзонида шаванд. Ин раванд метавонад вақти муайян ва захираҳои иловагиро талаб намояд.
